1. Wprowadzenie – skąd zmiany w systemie rozliczeń?
Systemy fotowoltaiczne w Polsce rozwijają się dynamicznie, a zmieniające się przepisy mają na celu lepsze dostosowanie rynku energii do rzeczywistych warunków ekonomicznych i technicznych. Od 1 kwietnia 2022 roku system opustów (net-metering) został zastąpiony przez net-billing, a od 1 lipca 2024 roku wprowadzono jego nową formę, opartą na rynkowych cenach energii.
W tym artykule wyjaśnimy, jak działa net-billing, jakie zmiany przyniósł dla prosumentów oraz jakie działania można podjąć, aby jak najlepiej wykorzystać ten model rozliczeń.
2. Czym jest net-billing i jak działa?
Net-billing to system rozliczania energii elektrycznej dla prosumentów, który opiera się na wartości pieniężnej energii zamiast jej ilości. W odróżnieniu od wcześniejszego systemu opustów, w którym energia była „magazynowana” w sieci i odbierana później w określonej proporcji, net-billing zakłada sprzedaż nadwyżek energii do sieci po określonej cenie i późniejsze jej odkupienie po cenie rynkowej.
Jak przebiega rozliczenie w net-billingu?
- Produkcja energii przez instalację PV – energia jest zużywana na bieżąco w gospodarstwie domowym lub firmie.
- Oddawanie nadwyżek do sieci – jeśli w danym momencie instalacja PV produkuje więcej energii, niż jest zużywane, nadmiar trafia do sieci.
- Sprzedaż energii do sieci – za każdą oddaną kilowatogodzinę prosument otrzymuje wynagrodzenie w postaci środków zgromadzonych na specjalnym koncie prosumenckim.
- Kupowanie energii z sieci – w momencie, gdy instalacja nie produkuje energii (np. nocą lub zimą), prosument kupuje energię z sieci po cenie rynkowej.
- Kompensacja kosztów – zgromadzone środki z konta prosumenckiego mogą być wykorzystywane na pokrycie rachunków za energię, ale nie obejmują wszystkich opłat (np. dystrybucyjnych).
Kluczowe elementy net-billingu:
- Cena sprzedaży energii zmienia się co godzinę i jest ustalana na podstawie notowań giełdowych.
- Cena zakupu energii uwzględnia dodatkowe koszty, takie jak opłaty dystrybucyjne, podatki i marża sprzedawcy.
- Prosument nie odzyskuje pełnej wartości oddanej energii, ponieważ cena jej zakupu jest zazwyczaj wyższa od ceny sprzedaży.
3. Jak zmieniały się zasady net-billingu?
Wdrożenie net-billingu odbywało się w dwóch etapach:
- Od 1 kwietnia 2022 do 30 czerwca 2024 – nadwyżki energii były rozliczane według miesięcznej ceny energii na rynku hurtowym.
- Od 1 lipca 2024 – wprowadzono system godzinowy, w którym wartość oddanej energii zależy od notowań giełdowych z każdej godziny.
Co oznacza system godzinowy dla prosumentów?
- Większe wahania cenowe – cena sprzedaży energii zależy od popytu i podaży w danej godzinie. W godzinach szczytu ceny są wyższe, a w godzinach niskiego zapotrzebowania – niższe.
- Trudniejsza optymalizacja rozliczeń – klienci muszą śledzić rynek i dostosowywać zużycie do cen energii.
- Zwiększona opłacalność magazynów energii – magazynowanie nadwyżek na własne potrzeby pozwala uniknąć strat wynikających z niskiej ceny sprzedaży.
4. Zalety i wady net-billingu
Zalety net-billingu
- Zgodność z rynkiem energii – nowy system pozwala na lepszą integrację z rynkiem i dostosowanie do realnych kosztów wytwarzania energii.
- Zachęta do autokonsumpcji – im więcej energii zużywamy na bieżąco, tym bardziej opłacalna jest instalacja PV.
- Możliwość zarabiania na energii – jeśli ceny giełdowe są wysokie, prosument może sprzedawać energię z większym zyskiem.
Wady net-billingu
- Niższa opłacalność dla prosumentów – cena sprzedaży energii jest zwykle niższa niż cena jej zakupu.
- Wymaga lepszego zarządzania energią – konieczne jest monitorowanie rynku i optymalizacja zużycia.
- Zmienne ceny energii – brak stałej wartości sprzedaży może powodować nieprzewidywalność rozliczeń.
5. Jak zwiększyć opłacalność instalacji PV w net-billingu?
Nowy system rozliczeń sprawia, że kluczowe staje się optymalne zarządzanie energią i autokonsumpcja. Jak można poprawić rentowność instalacji PV?
1. Magazynowanie energii
Magazyny energii pozwalają na przechowywanie nadwyżek i ich wykorzystanie w godzinach, gdy ceny zakupu energii są najwyższe.
Obecnie dostępne są dofinansowania do magazynów energii, co zwiększa opłacalność takiej inwestycji.
2. Systemy zarządzania energią (EMS)
Inteligentne systemy sterujące mogą dostosowywać zużycie energii do aktualnych cen rynkowych, co pomaga maksymalizować oszczędności.
3. Dopasowanie wielkości instalacji PV
Zbyt duża moc instalacji może prowadzić do strat, ponieważ nadwyżki są sprzedawane po niższej cenie.
Warto zaprojektować instalację tak, aby jak największa część energii była zużywana na miejscu.
6. Podsumowanie – czy net-billing się opłaca?
Net-billing zmienił sposób, w jaki prosumenci rozliczają się z operatorami sieci. Nowy system bardziej przypomina klasyczny rynek energii, ale jednocześnie zmusza inwestorów do większej kontroli nad własnym zużyciem energii.
Kluczowe wnioski:
- Im więcej energii zużywasz na własne potrzeby, tym większa opłacalność.
- Magazyny energii mogą znacząco zwiększyć zwrot z inwestycji.
- Monitorowanie cen rynkowych pozwala sprzedawać energię w najkorzystniejszych godzinach.
- Dobrze dobrana wielkość instalacji PV pozwala uniknąć strat wynikających z niskich cen sprzedaży.
Chcesz zoptymalizować swoją instalację pod net-billing? Sprawdź nasze rozwiązania w zakresie magazynów energii!
